Ψήφισμα της Ένωσης Αγροτικών Συνεταιρισμών Νάξου
για την παραμονή των Κούρων στις Μέλανες
(Όχι στο ξεσπίτωμά τους, 2.600 χρόνια μετά)
Το Διοικητικό Συμβούλιο της Ένωσης Αγροτικών Συνεταιρισμών Νάξου συνήλθε στις 10-6-2025 και, αφού συζήτησε τα εκατέρωθεν επιχειρήματα σχετικά με τη γνωμοδότηση του Κεντρικού Αρχαιολογικού Συμβουλίου για τη μεταφορά των Κούρων των Μελάνων (Φλεριού και Φαραγγιού) στη σχεδιαζόμενη «Νησίδα Μουσείων» στο Κάστρο, κατέληξε στα εξής:
-οι Κούροι των Μελάνων είναι συστατικό στοιχείο, όχι εξάρτημα, του φυσικού, αγροτικού, ιστορικού, κοινωνικού, επαγγελματικού (αρχαία λατόμευση του μαρμάρου) και πολιτισμικού περιβάλλοντος, όπου «ζουν» από την αρχαϊκή εποχή.
-ο αρχαιολογικός αυτός χώρος συμβιώνει αρμονικά με το αγροτικό τοπίο και του προσδίδει ιδιαίτερη προστιθέμενη πολιτισμική αξία. Άλλωστε, ο οργανωμένος αυτός χώρος, για τον οποίο δαπανήθηκε μεγάλο ποσό από το Περιφερειακό Επιχειρησιακό Πρόγραμμα Νοτίου Αιγαίου, δεν μπορεί να δημιουργήθηκε άσκεφτα χωρίς μελέτη και πρόβλεψη για το μέλλον των αγαλμάτων και του μνημειακού συνόλου.
-η ίδια η νυν Υπουργός Πολιτισμού παρέλαβε πριν από 15 χρόνια, ως Γενική Γραμματέας του Υπουργείου, το έργο αποκατάστασης, συντήρησης και ανάδειξης του συνόλου των μνημείων της περιοχής, μεταξύ των οποίων τα δύο κολοσσικά ημίεργα αγάλματα κούρων στα λατομεία. Δεν άλλαξαν δραματικά και απρόβλεπτα από τότε οι συνθήκες, εκτός αν πρέπει οπωσδήποτε να απορροφηθούν ξανά για τον ίδιο χώρο και άλλο σκοπό «περισσευούμενα» κονδύλια, ενώ λιγότερα μπορούν να διατεθούν για την επί τόπου παρέμβαση!
-τα κινητά μνημεία του πολιτισμού μας (αρχαίου, βυζαντινού και νεώτερου) πρέπει να συντηρούνται και να αναδεικνύονται στον οικείο χώρο δημιουργίας τους και όχι να κοσμούν με την επιβλητικότητά τους τις προθήκες φανταχτερών μουσείων, στον βωμό της εμπορικοποίησης και του κέρδους. Οι διεθνείς συμβάσεις, αρχές και πρακτικές διαβάζονται, πολλές φορές, όπως συμφέρει τους εκάστοτε ασκούντες πολιτική.
-οι Μελανίτες αγροτοκτηνοτρόφοι και όλοι οι κάτοικοι, έχουν ταυτιστεί από γεννησιμιού τους με αυτά τα αγάλματα, που τα θεωρούν μέρος της οικογένειας και της κοινότητάς τους. Τώρα ανακάλυψαν οι αρμόδιοι ότι δεν μπορούν να είναι… ανεπιτήρητα; Και τι έκαναν μέχρι τώρα για να τα προστατεύσουν και να τα συντηρήσουν;
Η Ε.Α.Σ. Νάξου, ζωντανό και δραστήριο κύτταρο και πρωταγωνιστής της αγροτικής κυρίως κοινωνίας μας, που ενδιαφέρεται και παρεμβαίνει για την πρόοδό της και του νησιού μας συνολικά, δεν μπορούσε να μείνει απαθής και σιωπηλή σε αυτό το μεγάλο θέμα που δεν αφορά μόνο το παρελθόν. Είναι παρόν. Δεν αφορά μόνο την επιστήμη. Αφορά πρωτίστως την κοινωνία, το αγροτικό-πολιτισμικό τοπίο, που πάει να αλλοιωθεί από ποικίλα ιδιοτελή σχέδια αλλαγής της χρήσης του. Αφορά τον σεβασμό του οικοσυστήματος, την αειφόρα ανάπτυξη.
Καλούμε την Εφορεία Αρχαιοτήτων Κυκλάδων (που τα επιχειρήματά της δεν πείθουν ούτε την ίδια) και το Υπουργείο Πολιτισμού (που πρέπει να δει με άλλα κριτήρια και άλλους ορίζοντες συνολικά την πολιτιστική κληρονομιά μας) να επανεξετάσουν την αρχική απόφασή τους, που πέρυσι περιπλανήθηκε σαν σκέψη για άγρα αντιδράσεων, χωρίς καν να συζητηθεί με την τοπική κοινωνία, όπως ισχυρίζονται ότι θέλουν να κάνουν.
Καλούμε το Πανεπιστήμιο Αθηνών που συνέβαλε στην αποκατάσταση (συντήρηση-ανάδειξη των μνημείων και του χώρου), όπως και άλλους ειδικούς πανεπιστημιακούς, να πάρουν δημόσια θέση για τις τεκταινόμενες δράσεις.
Καλούμε τους φορείς της τοπικής εξουσίας, που σε άλλα δευτερεύοντα θέματα είναι λαλίστατοι, να τοποθετηθούν δημοσίως. Έχουν αδικαιολόγητα, αν όχι σκόπιμα, καθυστερήσει.
Μόνο οι πολίτες μπορούν, όταν ενημερωθούν ολοκληρωμένα για τις μελέτες και τις ερευνητικές εργασίες, να συμπράξουν στην αναζήτηση της βέλτιστης λύσης, να συναποφασίσουν για ένα τέτοιο σοβαρό θέμα που είναι συνδεδεμένο ακόμα και με τη μυθολογία, τη λαογραφία (άυλη πολιτιστική κληρονομιά) και τη νεότερη ιστορία της περιοχής.
Εκφράζουμε την αντίθεσή μας στην προσπάθεια «έξωσης» των Κούρων από το «σπίτι» τους, από τον φυσικό-δομικό-πολιτισμικό-κοινωνικό τους χώρο και καλούμε τους όποιους αρμόδιους να αναλάβουν τις ευθύνες τους έναντι της ιστορίας και του πολιτισμού του τόπου μας με ουσιαστικό διάλογο και συνέργεια της τοπικής κοινωνίας. Χωρίς ακαμψίες, μονομερείς ενέργειες, παλινωδίες και αιφνιδιασμούς.
Νάξος, 11-6-2025
Ο Πρόεδρος και Διευθύνων Σύμβουλος
Δημήτρης Καπούνης
