Την Παρασκευή 26 Ιανουαρίου ο Πρόεδρος και Διευθύνων Σύμβουλος της Ένωσης Αγροτικών Συνεταιρισμών Νάξου, Δημήτρης Καπούνης, συμμετείχε στο συνέδριο Dairy Conference, το οποίο διοργάνωσε η Boussias Events υπό την αιγίδα του Συνδέσμου Ελληνικών Βιομηχανικών Γαλακτοκομικών Προϊόντων (ΣΕΒΓΑΠ), στο ξενοδοχείο Sofitel, στο αεροδρόμιο «Ελευθέριος Βενιζέλος».
Ο ΣEΒΓΑΠ αποτελεί το επίσημο όργανο εκπροσώπησης των κοινών θέσεων και απόψεων της ελληνικής βιομηχανίας γαλακτοκομικών προϊόντων σε εθνικό, ευρωπαϊκό και διεθνές επίπεδο.
Μιλώντας στο πάνελ διαλόγου με θέμα «Επιπτώσεις της πληθωριστικής και ενεργειακής ακρίβειας και των φυσικών καταστροφών στην τιμή των Π.Ο.Π. ελληνικών τυριών», ο Δ. Καπούνης απάντησε σε ερωτήσεις και ανέπτυξε τα ζωτικά προβλήματα παραγωγής της γραβιέρας σήμερα, αναφερόμενος στα ειδικότερα προβλήματα του πρωτογενούς τομέα στα νησιά μας, αλλά και στα γενικότερα, εν μέσω των αγροτικών κινητοποιήσεων στη χώρα μας και σε άλλες χώρες της Ευρωπαϊκής Ένωσης.
Οι θέσεις της Ε.Α.Σ. Νάξου, όπως διατυπώθηκαν από τον Δ. Καπούνη στο πάνελ, είναι οι εξής:
Η Γραβιέρα Νάξου Π.Ο.Π., μετά και την τελευταία κορυφαία διεθνή διάκρισή της και τη διαχρονική πρωταγωνιστική παρουσία της σε εσωτερικές και διεθνείς εκθέσεις και αγορές, δεν μπορούσε να λείψει από τη σημερινή συζήτηση. Αποτελεί σοβαρό εθνικοαγροτικό και αγροτοδιατροφικό θέμα η διαφύλαξη της φήμης των προϊόντων μας, ιδίως αυτών που βρίσκονται στην εμπροσθοφυλακή των εξαγωγών και της προβολής της χώρας μας.
Τα ονομασίας προέλευσης, τα λεγόμενα Π.Ο.Π. τυριά στη Νάξο είναι η Γραβιέρα Νάξου από το 1996 και το Αρσενικό Νάξου από το 2019, ενώ είναι σε εξέλιξη οι διαδικασίες καταχώρισης ονομασίας στο μητρώο των Π.Ο.Π. των αμνοεριφίων Νάξου. Επίσης, προϊόν Προστατευόμενης Γεωγραφικής Ένδειξης είναι η Πατάτα Νάξου από το 2011. Είναι πασίγνωστο ότι ως Ένωση Αγροτικών Συνεταιρισμών παράγουμε την θεσπέσια και ευπώλητη Γραβιέρα Νάξου και φιλοδοξούμε γρήγορα να παράξουμε και το Αρσενικό Π.Ο.Π.
Τονίζω προκαταβολικά ότι ο πρωτογενής τομέας της ελληνικής οικονομίας διέρχεται υπαρξιακή κρίση, ιδιαίτερα μετά την όξυνση του προβλήματος έλλειψης ζωοτροφών, αλλά και την εκτίναξη του κόστους παραγωγής, προ πάντων των τιμών της ενέργειας. Ειδικά στον νησιωτικό χώρο, τα προβλήματα μεγεθύνονται, λόγω της γεωμορφολογίας, της επιβαρυμένης αύξησης του κόστους των εισροών, αλλά και της ανεπαρκούς αντιμετώπισης των μειονεκτημάτων της νησιωτικότητας.
Ποια προβλήματα έφερε η σωρευτική κρίση (οικονομική, ενεργειακή, κλιματική) στην παραγωγή των προϊόντων Π.Ο.Π.;
1. Πληθωριστική ακρίβεια
Ο λεγόμενος «πληθωρισμός τροφίμων», δηλαδή η αύξηση των τιμών, στα τυριά Π.Ο.Π. εν προκειμένω, οφείλεται κυρίως:
• στην αύξηση του κόστους των εισροών (ζωοτροφές, αναλώσιμα, καύσιμα, μεταφορικά, εργατικά, κλπ)
• στους ανεπαρκείς μηχανισμούς και στις διαδικασίες ελέγχου σε όλα τα στάδια, από την παραγωγή στην κατανάλωση.
• στην αδυναμία προστασίας των αγροτοκτηνοτροφικών προϊόντων (διεξαγωγή εντατικών ελέγχων για την αποτροπή της απάτης των ελληνοποιήσεων στις αγορές, ειδικά γάλακτος και κρέατος).
• στους περιορισμούς των κοινοτικών κανονισμών. Η παραγωγή Π.Ο.Π. προϊόντων, σύμφωνα με τις προδιαγραφές της Ευρωπαϊκής Ένωσης, πρέπει να βασίζεται κυρίως στη διατροφή των ζώων από τη χλωρίδα του τόπου παραγωγής του Π.Ο.Π. προϊόντος. Παράγουμε τη Γραβιέρα μόνο από γάλα Νάξου. Δεν μπορούμε να μεταφέρουμε γάλα από άλλο μέρος και χρειάζονται 11,2 κιλά γάλακτος για να παραχθεί ένα κιλό τυριού. Μόνο το γάλα, δηλαδή, κοστίζει 7,5 ευρώ για ένα κιλό προϊόντος.
• στη σοβαρή έλλειψη γάλακτος τα τελευταία χρόνια από τη μείωση του ζωικού κεφαλαίου, λόγω της αύξησης του κόστους παραγωγής. Τον Σεπτέμβριο του 2021 παραλαμβάναμε 38 τόνους γάλα το μήνα και σήμερα σχεδόν 27, ενώ κάθε μέρα διαπιστώνουμε ότι το γάλα μειώνεται, λόγω της μείωσης του ζωικού κεφαλαίου.
• στη μη πλήρη και ορθή εφαρμογή της αρχής της νησιωτικότητας – π.χ., δεν εφαρμόζεται, χωρίς στρεβλώσεις, το μέτρο του μεταφορικού ισοδύναμου στις ζωοτροφές. Επίσης, στη μη εφαρμογή του μεταφορικού ισοδύναμου και για τις μεταφορές που γίνονται μεταξύ των νησιών, με στόχο την ενίσχυση της περιφερειακής συνοχής και την αντιμετώπιση των μειονεκτημάτων της νησιωτικότητας.
• στον μικρό κλήρο που υπάρχει αντικειμενικά στις νησιωτικές οικονομίες που παράγουν Π.Ο.Π. προϊόντα.
• στη μη εξειδίκευση και ενίσχυση των μέτρων που έχουν εξαγγελθεί για την αντιμετώπιση της αύξησης του κόστους παραγωγής.
• στη μη πριμοδότηση της μεταφοράς προϊόντων Π.Ο.Π. και Π.Γ.Ε. στις αγορές.
2. Ενεργειακή ακρίβεια
Η ακρίβεια που προκαλείται από το ενεργειακό κόστος και την εκτίναξή του τα τελευταία χρόνια είναι σημαντικότατος παράγοντας αυξητικής επίδρασης στις τιμές και των Π.Ο.Π. προϊόντων.
Η ακρίβεια αυτή, εκτός από τους γενικότερους παράγοντες (σοβαρή επιστροφή ειδικού φόρου κατανάλωσης για το αγροτικό πετρέλαιο, κάρτα καυσίμων κίνησης, επιδότηση της τιμής πώλησης των καυσίμων στην αντλία, τιμή ηλεκτρικής ενέργειας, κλπ), προκαλείται και από:
• τη μη δραστική επέκταση του μέτρου του μεταφορικού ισοδύναμου στη μεταφορά καυσίμων στα νησιά, όπως επιβάλλει η ενωσιακή αντίληψη της νησιωτικότητας, η περιφερειακή συνοχή και η κοινωνική δικαιοσύνη.
• τη μη ομαλή διευκόλυνση και χρηματοδότηση των κτηνοτροφικών μονάδων για την εγκατάσταση ανανεώσιμων πηγών ενέργειας και μονάδων βιοαερίου, στο πλαίσιο και της πράσινης ανάπτυξης, που θα αξιοποιούν για ενεργειακούς λόγους τα γεωργικά, κτηνοτροφικά και ελαιουργικά απόβλητα.
3. Φυσικές καταστροφές
Οι φυσικές, ασύμμετρες καταστροφές από την κλιματική αλλαγή και κρίση έχουν μεγάλη επίπτωση στην παραγωγή, δεδομένου ότι τα νησιά, ειδικά η Νάξος, παρουσιάζει έλλειψη:
• ολοκληρωμένης υδατικής πολιτικής για την αντιμετώπιση της ανομβρίας και της ξηρασίας. Είναι ζωτικής σημασίας η ολοκλήρωση μεγάλων αρδευτικών φραγμάτων (στη Νάξο, π.χ., του Φράγματος του Τσικαλαριού -εντάχθηκε στις 30/7/2009, δηλαδή πριν από 15 χρόνια, στο Πρόγραμμα Αγροτικής Ανάπτυξης 2007-2013 και ακόμα καρκινοβατεί- και δικτύων αξιοποίησης των υδάτων αυτού του Φράγματος και των Ταμιευτήρων Φανερωμένης και Εγκαρών.
• μικρότερων φραγμάτων συλλογής, αλλά και ανάσχεσης των βρόχινων υδάτων.
• αντιπλημμυρικών έργων.
• αποτελεσματικότερης πολιτικής προστασίας για την πρόληψη και αντιμετώπιση πυρκαγιών και λοιπών φυσικών καταστροφών.
• ολοκλήρωσης των διαχειριστικών σχεδίων βόσκησης.
Παρατηρούμε αυτές τις ημέρες τις κινητοποιήσεις αγροτοκτηνοτρόφων μας, αλλά και Γερμανών αγροτών. Περισσότεροι από δύο στους τρεις Γερμανούς υποστηρίζουν τις αγροτικές κινητοποιήσεις στη χώρα τους. Η κατάσταση δεν είναι καλή για τον πρωτογενή τομέα σε όλη την Ευρώπη.
Εμείς προσπαθούμε με την εμπορική πολιτική και το μάρκετιγκ να περιορίζουμε της διαμεσολαβήσεις μεταξύ παραγωγής και αγοράς και έτσι, εφαρμόζοντας και άλλες πολιτικές διαχείρισης, να συγκρατούμε την τιμή της γραβιέρας της Ε.Α.Σ. Αλλά, δεν μπορούμε να παραβλέψουμε ότι οι αγρότες και κτηνοτρόφοι καταπιέζονται οικονομικά, χωρίς να ωφελούνται οι καταναλωτές.
Οι πολυεθνικές και οι μεγάλες αλυσίδες σούπερ μάρκετ επιβάλλουν συνήθως τους όρους τους. Ειδικά τα Π.Ο.Π., που έχουν ιδιαιτερότητες, περιορισμούς και επιβαρύνσεις, όπως είδαμε, δεν μπορούν πολλές φορές να επικρατήσουν με το όπλο της ποιότητας που έχουν, γιατί τα κόστη παραγωγής αυξάνονται ραγδαία και η οικονομική δυσπραγία των καταναλωτών δεν βοηθά τις ποιοτικές επιλογές τους.
